Rozróżnienie typu kotła na jedno- lub dwufunkcyjny dotyczy w zasadzie kotłów wiszących, ponieważ tradycyjne kotły stojące są kotłami jednofunkcyjnymi przeznaczonymi do pracy na potrzeby ogrzewania domu. Kocioł stojący (jednofunkcyjny w standardzie) może pracować również dla podgrzewania ciepłej wody użytkowej, ale wymaga to zastosowania oddzielnego podgrzewacza pojemnościowego.
Analogicznie – wiszący kocioł jednofunkcyjny jest standardowo przeznaczony do współpracy z instalacją grzewczą budynku, a w połączeniu z podgrzewaczem pojemnościowym, również do podgrzewania ciepłej wody użytkowej. Jednak w odróżnieniu od kotłów stojących, kocioł wiszący może występować także w wersji dwufunkcyjnej. Kocioł dwufunkcyjny standardowo jest przewidziany zarówno do pracy na cele grzewcze budynku, jak i na podgrzewanie ciepłej wody użytkowej.
Rysunek 1. Stojące kotły grzewcze, jak np. gazowy Vaillant VKK ecoVIT exclusiv, standardowo w wersji jednofunkcyjnej przeznaczone są do ogrzewania budynku. Najczęściej są łączone z podgrzewaczem pojemnościowym, dla dostarczania mieszkańcom domu, ciepłej wody użytkowej.
Dwufunkcyjny kocioł wiszący zapewnia podgrzewanie ciepłej wody użytkowej (CWU) w sposób przepływowy, za pomocą wbudowanego wymiennika ciepła. Zastosowanie kotła dwufunkcyjnego pozwala zmniejszyć koszty inwestycji i ograniczyć do minimum wymagane do jego zabudowy miejsce. Kotły tego typu są instalowane najczęściej w mieszkaniach, mniejszych domach np. szeregowych, itp..
Rysunek 2. Kotły wiszące jednofunkcyjne współpracują z podgrzewaczami pojemnościowymi ciepłej wody użytkowej lub podgrzewaczami uniwersalnymi (kombi) przeznaczonymi do podgrzewania wody użytkowej i wspomagania ogrzewania we współpracy z instalacją solarną.
Rysunek 3. Od lewej: 1) gazowy kondensacyjny 1-funkcyjny kocioł wiszący, 2) gazowy kondensacyjny 2-funkcyjny kocioł wiszący – pracujący w trybie ogrzewania budynku, 3) kocioł jak w pkt.2) – pracujący w trybie podgrzewania ciepłej wody użytkowej (poprzez wymiennik ciepła).
Dwufunkcyjny kocioł wiszący zapewnia podgrzewanie ciepłej wody użytkowej (CWU) w sposób przepływowy, za pomocą wbudowanego wymiennika ciepła. Zastosowanie kotła dwufunkcyjnego pozwala zmniejszyć koszty inwestycji, jednak komfort wody użytkowej będzie na właściwym poziomie jedynie dla małych poborów wody, charakterystycznych dla wariantu jednej łazienki. Dodatkowo brak magazynowej wody użytkowej, uniemożliwia wpięcie cyrkulacji ciepłej wody użytkowej. Cyrkulacja pełni funkcję podniesienia komfortu eliminując zwłokę czasową oczekiwania na ciepłą wodę po odkręceniu zaworu, czy też baterii. Jednak z drugiej strony, cyrkulacja c.w.u. podwyższa straty ciepła. Nowoczesne regulatory wprowadzają w celu ograniczenia dodatkowego zużycia ciepła na cyrkulację c.w.u., takie funkcje jak tzw. „taktowanie”, które powoduje krótkotrwałe załączanie pompy cyrkulacyjnej w okresie, gdy jej praca jest aktywowana.
Zastosowanie kotła jednofunkcyjnego pozwala dobrać odpowiednią do potrzeb pojemność podgrzewacza, a jednocześnie zmniejszyć maksymalną moc grzewczą kotła. Kotły dwufunkcyjne zazwyczaj posiadają dwie maksymalne wartości mocy grzewczej – dla standardowej pracy na ogrzewanie budynku i dla podgrzewania ciepłej wody użytkowej. Na przykład wiszący gazowy kocioł kondensacyjny ecoTEC plus (VC 25CS/1-5) posiada moc cieplną regulowaną w zakresie 2,8 – 26,4 kW dla trybu pracy na ogrzewanie domu i w zakresie do 27,5 kW dla podgrzewania c.w.u.. Ma to na celu zwiększenie wydajności przepływowego podgrzewania ciepłej wody użytkowej.